Συναισθήματα και ανάγκες επιτρεπτά ή μήπως όχι ;

Πόσοι άραγε από εμάς μπορούμε να βιώνουμε και να εκφράζουμε ελεύθερα και αυθόρμητα τα συναισθήματα και τις ανάγκες μας; Αναρωτηθείτε για λίγα δευτερόλεπτα αν μπορείτε να νιώθετε και να εκφράζετε αβίαστα τον θυμό, τη δυσαρέσκεια, τη θλίψη, τη μοναξιά, την απελπισία, τον φόβο σας, ή από την άλλη τη χαρά ή τον ενθουσιασμό σας. Μήπως έχετε την τάση να είστε συναισθηματικά συγκρατημένοι, και όχι μόνο να μην εκφράζεστε ελεύθερα, αλλά πολλές φορές να μην αναγνωρίζετε τι ακριβώς βιώνετε, τι πραγματικά αισθάνεστε; Τις ανάγκες σας μπορείτε να τις αναγνωρίσετε, να τις διατυπώσετε και να τις διεκδικήσετε; Την ανάγκη σας να ακούγεστε, να γίνεστε σεβαστοί και κατανοητοί, την ανάγκη να σας παίρνουν στα σοβαρά, να σας παρέχουν στοργή και ασφάλεια, την ανάγκη για βοήθεια.

Πολλοί ως παιδιά, δεν ήταν ελεύθεροι να βιώνουν και να εκφράζουν τα συναισθήματα και τις ανάγκες τους. Μπορεί η δυσαρέσκεια ή ο θυμός τους να δημιουργούσε αβεβαιότητα στο γονέα ή άγχος. Μπορεί κάποια συναισθήματα και ανάγκες να μην ήταν επιτρεπτά, να επικρίνονταν ή να τιμωρούνταν. Για να προστατέψουν, λοιπόν, τον γονιό τους από την ανασφάλεια και το άγχος, να αποφύγουν την επίκριση και να διασφαλίσουν την αγάπη και την αποδοχή του, πολλά παιδιά έμαθαν από πολύ νωρίς στη ζωή τους ‘τι δε πρέπει να νιώθουν’. Έμαθαν πώς να κάνουν τον γονιό ευτυχισμένο με το να έχουν αυτοέλεγχο στα συναισθήματά τους, να φαίνονται πάντα ικανοί, ποτέ αδύναμοι, να μη κλαίνε, να μη φοβούνται, να μη θυμώνουν, να μην ενθουσιάζονται ‘παραπάνω από όσο πρέπει’, να μην έχουν ανάγκες. Αρνήθηκαν ένα πυρηνικό κομμάτι του εαυτού τους, στη προσπάθεια τους να κερδίσουν την προσοχή, την αγάπη και την αποδοχή των γονιών τους, χτίζοντας έναν ψευδή εαυτό, έναν εαυτό που ικανοποιούσε τις προσδοκίες και ανάγκες των γονιών. Γιατί ποιος θέλει να έχει ένα παιδί που κλαίει, που θυμώνει και φωνάζει, ή ένα παιδί που ενθουσιάζεται και χοροπηδάει από τη χαρά του κάνοντας φασαρία.

Όλα τα παραπάνω, συναισθήματα και ανάγκες ήταν και είναι φυσιολογικά και ανθρώπινα. Κάποιοι, ως παιδιά τα αρνήθηκαν για χάρη των γονιών. Αυτή η άρνηση, ίσως να διευκόλυνε μια απαραίτητη προσαρμογή κατά τη παιδική ηλικία, δημιούργησε όμως ένα πρώιμο τραύμα από νωρίς στη ζωή τους. Όλα αυτά τα συναισθήματα και οι ανάγκες που αρνήθηκαν και καταπίεσαν ως παιδιά, δεν εξαφανίστηκαν, αποθηκεύτηκαν στο σώμα. Και αφού δεν είχαν την ευκαιρία να εκφραστούν μέσω του στόματος, θα εκφραστούν αργότερα στην ενήλικη ζωή μέσω του σώματος.

Μπορεί να βιώνουμε πονοκεφάλους, χρόνιους πόνους στο σώμα, να αντιμετωπίζουμε γαστρεντερικά ή δερματικά προβλήματα, όλα χωρίς οργανική αιτία. Τα λεγόμενα ψυχοσωματικά συμπτώματα, αυτά που δε μπορούμε εύκολα να κατανοήσουμε, αναπτύσσονται για να μας αφυπνίσουν, να μας κάνουν να πάρουμε στα σοβαρά τα συναισθήματά μας, συναισθήματα που έχουμε καταστείλει και απωθήσει στο ασυνείδητο. Μπορεί πολλές φορές να ‘εξαφανίζονται’, αλλά επανέρχονται, αν το προσέξουμε, με σταθερή συχνότητα, κάθε φορά που καταπιέζουμε μια παρόρμηση ή κάποιο ‘ανεπιθύμητο’ συναίσθημα ή επιθυμία. Όσο λιγότερο κατανοητά είναι αυτά τα συμπτώματα, τόσο πιο καθαρά δείχνουν ότι αφορούν λησμονημένες καταστάσεις από το παρελθόν που καλούμαστε να ανακαλύψουμε.

Η πρόσβαση στα ‘ανεπιθύμητα’ συναισθήματα και ανάγκες της παιδικής μας ηλικίας αποτελεί το κλειδί για τη κατανόηση της συμπεριφοράς, των σωματικών αντιδράσεων και συμπτωμάτων μας στο παρόν. Η ψυχοθεραπεία μπορεί να διευκολύνει τη δίοδο προς αυτά τα ‘θαμμένα’ συναισθήματα και τις ανάγκες μας, φέρνοντάς μας σε επαφή με το κομμάτι του εαυτού μας που έχουμε απωθήσει.

Ελισάβετ Λαμπαδά Msc

2022-08-31