Απώλεια & Πένθος. Πως μπορούμε να οχυρωθούμε ψυχικά;

Απώλεια ονομάζουμε κάθε στέρηση, κάθε αποχωρισμό από μια σχέση, από έναν άνθρωπο, από ένα αντικείμενο που είναι σημαντικό για εμάς. Η απώλεια είναι ένα γεγονός που συμβαίνει στην καθημερινότητά μας σε οτιδήποτε μεταβάλλεται ή χάνεται γύρω μας και αυτό αποτελεί αναπόσπαστο κομμάτι της.

Μια απώλεια μπορεί να είναι μια οποιαδήποτε αλλαγή στην ζωή μας. Μπορεί να είναι η μετάβαση μας από μια κατάστασή σε μια άλλη, η μετάβαση μας από μια ηλικία σε μια άλλη. Μπορεί να είναι ο θάνατος ενός ανθρώπου, η απώλεια ενός αγαπημένου κατοικίδιου ή αντικειμένου, η απώλεια στην διάρκεια της εγκυμοσύνης, η απώλεια που προκύπτει από κάποια σωματική βλάβη. Μπορεί να είναι η απώλεια μιας εργασίας, μιας φιλίας, μιας ερωτικής σχέσης, ενός προσωπικού ονείρου ή ιδέας. Μπορεί να είναι ένα διαζύγιο.

Την απώλεια, διαδέχεται το πένθος. Το πένθος είναι η κατάσταση που βρισκόμαστε μετά την απώλεια. Είναι οι αντιδράσεις που εκδηλώνουμε μετά την απώλεια. Είναι η πορεία ή η διεργασία που κάνουμε όταν χάσουμε κάποιον ή κάτι που έχουμε επενδύσει με έντονα συναισθήματα. Οι αντιδράσεις αυτές μπορεί να είναι συναισθηματικές, γνωστικές, σωματικές καθώς και σε επίπεδο συμπεριφοράς.

Κάθε άτομο έχει τον δικό του τρόπο να πενθεί. Το πένθος μπορεί να εκδηλώνεται με πολλούς και διαφορετικούς τρόπους, όπως με θλίψη, κλάμα, συναισθηματικό μούδιασμα, συνεχή ενασχόληση με την απώλεια, θυμό, ξεσπάσματα θυμού ακόμα και για ασήμαντους λόγους, εκδήλωση φόβων. Επίσης, πιθανόν να υπάρχουν αλλαγές στην συμπεριφορά του ατόμου με απομόνωση, εσωστρέφεια, σκέψεις γύρω από τον θάνατο. Πιθανόν να εμφανίζονται ενοχές, σωματικά συμπτώματα όπως πονοκέφαλοι, μυϊκοί πόνοι, στομαχικές διαταραχές, αυξομειώσεις βάρους, δυσκολία συγκέντρωσης, αϋπνία ή υπνηλία.

Το πένθος εμφανίζεται για τον καθενα μας σαν μια διαδρομή, σαν μια διεργασία συναισθημάτων σαν μια μετακίνηση σε στάδια όπως η άρνηση, ο θυμός, η θλίψη, η διαπραγμάτευση, η αποδοχή. Όλοι οι άνθρωποι που βιώνουν πένθος περνούν αυτά τα πέντε στάδια, αλλά δεν απαιτείται κάθε άτομο να έχει βιώσει ολοκληρωτικά όλα τα στάδια του πένθους. Ορισμένοι άνθρωποι μπορεί να βιώσουν κάποια από αυτά.

Επίσης, η χρονική διάρκεια για την μετάβαση από το ένα στάδιο στο άλλο ποικίλλει και μπορεί να μην ολοκληρωθεί και ποτέ. Παρατηρείται, να παραλείπεται κάποιο στάδιο ή να βιώνεται ετεροχρονισμένα ή ακόμα και να πηγαινοερχόμαστε ανάμεσα σε αυτά. Στο συγκεκριμένο σημείο, γίνεται λόγος για το περιπλεγμένο πένθος. Μπορεί να φτάσουμε στο στάδιο της αποδοχής και μετά από καιρό να περάσουμε ξανά το στάδιο του θυμού.

Σύνηθες είναι, το πένθος να ενεργοποιείται ξανά σε επετείους του γεγονότος ή όταν ερχόμαστε αντιμέτωποι με παρόμοια ερεθίσματα. Δυστυχώς, πολύ συχνά ο περίγυρος πιέζει το άτομο που πενθεί να μην κλαίει ή να μην στεναχωριέται και να μένει μακριά από αυτό που συμβαίνει. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα το άτομο που πενθεί να καταπιέζει τα συναισθήματα του και να απομονώνεται.

Η ψυχοθεραπεία ως διαδικασία μπορεί να βοηθήσει σημαντικά το άτομο που πενθεί να διανύσει αυτά τα στάδια και να φτάσει στην αποδοχή, ενθαρρύνοντας το να εκφραστεί, να στέκεται σε αυτό που νιώθει επεξεργάζοντας τα συναισθήματα του, χωρίς βιασύνη και αποσιώπηση, σ’ ένα πλαίσιο σταθερότητας, αυθεντικότητας, εμπιστοσύνης, ασφάλειας και σύνδεσης.